Friday, March 28, 2008

Graduation Speaker...

I was invited as Guest Speaker to the graduating class of 2008 in Guimbal last March 26, 2008. (This speech made everyone cry… including Guimbal’s District Supervisor, Miss Leonidas Londres… I dont know why.) Kakaiba ng feeling. After 14 years nagbalik ako sa lugar kon sa diin ako natawo.

Ok pwesto... toink..

Ang akong hugot sa tagipusoon nga pag-pasalamat sa faculty and staff of Igcocolo Elementary School… Mr. Donald Genine, Sir, sa kahigayunan kag dungog nga ginhatag ninyo sa akon nga mangin graduation speaker sa graduates of 2008. Our District Supervisor, Miss Leonidas C. Londres, Congresswoman Janette L. Garin, Hon. Marlo Gaibay, Hon. Sumido and Hon. Genzola from the Sangguniang Bayan, sa mga opesyales sang baranggay, mga ginikanan, mga estudyante kag mga kasimaryo ko dya sa Igcocolo…

Napulog apat ka tuig na ang nakalipas, March 30, 1993, alas dos sa hapon, ginkanta sang graduating class batch 1993 ang hit ni Rico J. Puno “may bukas pa” bilang amon graduation song.
“Huwag damdamin ang kasawian, may bukas pa sa iyong buhay. Sisikat din ang iyong araw. Ang landas mo ay mag-iilaw.”

Napulog apat ka tuig ang nakalipas, ang kada linya sang kanta buhi man gihapon sa akon paminsaron. Ilabi na gid kon madumduman ko ang di hamak nga inagyan ko asta nadab-ot ko ang posisyon ko subong. Ayhan ang iban sa inyo nagapamangkot kon ngaa sa kadamuon sang graduates sang eskwelahan nga ini ako pa ang ginpili nga maging graduation speaker. Sa pagkamatuod, last week lang ako gin inform ni maam rems kag sa sakauon sang trabaho ko sa Boracay daw nagpangalag-ag ako nga batunun pero napinsaran ko nga amo na ini ang tsansa ko para ipaambit sa kadam-an ilabi na gid sa inyo nga mga graduates ang akon mga experyensya nga tani nakabulig sa inyo nga madab-ot ninyo ang inyo handum sa pila ka adlaw.

Kon akon balikan ang mga experiensya ko sang ako lamharom pa, daw indi ko lubos maisip nga madab-ot ko ang posisyon ko subong. Madamo ako sang kakulangan tulad sang iban mga mga teenager. Pero katulad sang mga linya sang kanta, “huwag damdamin ang kasawian, may bukas pa…” ang akon paggwa sa seminario ginlikop sang madamo nga kontrobersya asta nag-abot sa punto nga ang mga sala nga tsismis nagkalat kag ang una ng naapektuhan amo ang akon mga ginikanan. Ang disisyon ko nga maggwa sa seminaryo nagdulot sang daku nga kasubo sa akon pamilya.

You see? Sa aton lamharon nga edad, kon kaisa makahimo kita sang mga bagay nga indi magustuhan sang kadam-an. Kag ang una nga masakitan amo ang aton ginikanan.

Kamo nga mga graduates, siguro nagapanumdom na parte sa inyo palaabuton. Ara ang kahadlok kag ang sunod sunod nga mga palamangkutanon kon ano ayhan ang inyo madangtan sa pila ka adlaw. Amo ini ang akon mahambal sa inyo. Never under estimate your capabilities. Kon ikaw wala sang ribbon o medalya sa aga nga ini, indi buot hambalon nga indi ka mangin successful sa pia ka adlaw. Indi mo paghambalon nga komo ikaw bata pa, wala ka sang kakayahan nga bag-uhon ng imo palaabuton. Tuluka ang imo tupad. Mga pinalangga ko nga mga graduates, ang mga tawo sa inyo palibot… sila tanan may kapasidad nga mag influensya sa imo sa mga desisyon sa kabuhi. Tudluan kamo kon ano ang igsakto o ano ang malain. Pero, panumdumon mo nga solo ikaw, kag ikaw gid lang ang makadisisyon kon diin ka padulong. Ang imo handum amo ang maging guide mo sa imo buwas damlag. Kon pilion mo nga mangin pobre asta sa katapusan, hilway ka sa pagpili sina. Kon gustuhon mo nga mangin successful sa pila ka adlaw, harangan ka man kang talibong, madab-ot mo man gihapon ini. Kon pilion mo nga mag-asenso sa kabuhi, updan mo sang determinasyon kag disiplina, makuha mo gid ina. Kon kaisa may mga kapalpakan kita nga mahimo along the way. Mga eksperyensya nga makahatag sa aton sang lain buot. Kag tungod sina ang pagtulok sang mga tawo nga nakapalibot sa aton indi manami tungod ang kasal-anan nga aton nahimo. Pero ang ginahambal ko sa inyo, indi ina dapat magpugong sa aton nga dab-uton ang aton ginahandum sa kabuhi.

Ano bala ang gusto mo mangin sa pila ka adlaw? Subong pa lang naga umpisa ka na nga maghandum. Pero indi ina bastante. Wala ina nagatapos sa hamdum lang. Indi ka pwede mangin abogado, maestra, seaman over night. Kinahanglan mo magpursige. Along the way, may maagyan ka nga mga kabudlay pero depende ina sa imo kon magsurrender ka dayon o indi. Indi ang kapigaduhon ang makapugong sa tawo nga mag-asenso. Basta kabalo ka lang makontento kon ano ang ara. Mabudlay sa umpisa pero ang kasadya di hamak kon makuha mo na ang ginahandum mo.

Naghalin ako dya sa Igcocolo year 2002. Nagpasimpalad ako sa lugar nga indi ako familiar tungod sa sobra nga kalain sang buot. Sa pamatyag ko, nasakit ko ang balatyagon sang pamilya ko tungod sa mga disisyon ko sa kabuhi. May mga tawo nga abi ko, magabulig sa akon. Pero instead magbulig, mas lalo pa ako ginpakanubo as if daw ako na ang pinakamalain nga tawo sa kalibutan. Sa lamharon nga edad kinahanglan ko pa tani giyahan pero tungod sa mapait nga eksperyensya, natun-an ko ang magpakaisog.

My dear graduates, indi na kamo mga bata. Nagasinultero kag naga dinalaga na kamo. Ari ako subong sa inyo atubang para i-challenge kamo. Hatagi sang dungog ang inyo pamilya. Indi pag-uyangi ang inyo bwas damlag sa mga wala sing pulos nga butang. Sa inyo mga kamot nagasandig ang bwas damlag sang inyo nanay kag tatay kag mga kauturan. Umpisahan ninyo sa pagtuon sng maayo. Mabudlay tungod ang nature sang teenagers daw indi maintindihan. Ara ang pagsulay kag tendencies sang pagbarkada, cutting classes, “indi takun mag-eskwela kay pulo lang ang balon ko. Gusto ko singkwenta, intuon si nanay kag tatay kuno abi ga eskwela pero ang tuod ato sa gali sa computeran, sa tong-itan o di gani ato naga date sa mga nobyo nobyo kag nobya nobya. Kag kon kaisa daw nasadyahan pa kita nga napalapaw kag naintuan ang mga nanay kag tatay. Wala man kita madakpi ok lang ina.

Tuloka ninyo ng inyo parents sa pihak. Kon hambalon ko kamo nga palapitan sila kag sipaon patihon nyo ako? Syempre indi di bla? Pero panumduma lang naton nga sa tagsa ka tiyempo nga wala naton ginapati ang ila ginalaygay, daw pareho lang nga ginasipa naton sila. Kag paulit ulit nga ginanusnos sa semento tungod sang problema nga aton ginahatag sa ila.
Pag-abot ko sa Boracay July 2002, indi madali ang tanan. Wala ako pamilya, kwarta kag mga kilala. Naagyan ko dun ang magtulog sa binit baybay sa beach bed, ang magkaon pansit kanton nga wala maka-agi sa kalayo. Paano? Bakal ka pancit canton, bugtaw ka alawkwatro sa aga, huluman mo ang noodle sa mabugnaw nga tubig, tulog ka liwat. Pagbugtaw mo alas sais ang noodle lum-ok dun. Ta karon, isamo kag presto! pancit canton nga wara kaagi sa kalayo. Wara takun ti inugbakal kalan.. Nagmantinir takun kang hopia for 4 weeks tungod wala ako kwarta. Sa tagsa ka oras nga magpanawag si nanay, wara ti baralunon si nene and hambal ko, huod nay, may dyandun pero sa pagkamatuod nagalibog pa ang ulo ko kon diin ako manglaghap kang inugpadara. ginahambal ko nga may rigyan dun tungod mas gusto ko nga ako na lang ang mapalibog kaysa pati sanda indi katurog manundum kon paano makakita kwarta… Mas naintindihan ko ang baratyagon kang mga ginikanan sa tagsa ka oras nga may ginapangayo ang mga kabataan nga indi nanda mahatag. Pero bangod sa handum ko nga mataw-an ti mayad nga bwas damlag ang akon pamilya, gin-antos ko tanan. Nahibal-an ko nga di hamak ang kalain sang buot nga ginhatag ko sa pamilya ko pero ni isa ka buyayaw wala ako may nabatian halin kananda. So nagtinguha ako nga bangunon ang amon apelyedo . Bisan pa guba na ang pangalan ko sa kadam-an gintinguhaan ko magbangon. As ive said, “May bukas pa…’’

2002, I started working as a DJ. 3 hours lang ang duty. P21.25 lang ang sweldo per hour. Sa isa ka adlaw, P63.75 lang ang income ko. Naga-istar ako sa Boracay sang tiyempo nga ato nga ang tanan nga ginabakal, dolyares ang bili.. Pero gin-antos ko… meaning indi makapugong ang kapigaduhon kon gusto mo mag asenso sa kabuhi. Bisan wala ka sing kwarta kon gusto mangin successful kaya mo. Ano ang himuon mo? Antos antos lang anay gamay. Indi ka lang magreklamo. Tungod nahibal-an ko nga maabot ang adlaw mangin boss man ako. Nagtutum ako sa trabaho, sa radyo dugay ang promotion ilabi na gid sang mga ti-on ng ato damo kami ang DJ. Tanan sila mga kampeon. Ako lang baguhan. Daw ka imposible gid nga mapromote. Dugang pa ang hisaay sa trabaho, halos wala ako ka-close sa opisina. Bal-an nyo naman basta bag-o ka lang nga empleyado ang pagtulok sang mga seniors sa imo daw busabos. Nagdidikar ako sa trabaho asta amat amat nga nagkalataktak ang mga kaupdanan ko nga nagdaug daug sa akon… ako na lang ang nabilin. Kon ngresign ako sa oras nga nabudlayan ako, napromote bala ako? Konting tiis lang, may bukas pa…

Nagtrabaho ako 14 hours a day. Wala pa ako balay. Sa sofa lang ako nagatulog sa opisina. Ang akon tiil nagalabaw kay ang sofa tama kagamay. Ang hambal ko sa kaugalingon ko, May bukas pa!

“Sa daigdig ang buhay ay ganyan. Mayroong ligaya at lumbay. Maghintay at may nakalaang bukas.”

The creative art of waiting nga ginatawag. Samtang nagahulat ka, itutok ang imo tagipusoon sa imo gina-obra. konting tiis lang, maabot ang adlaw kag makibot ka lang… asenso ka na.
Sang tiyempo nga ato, daw masurrender na gid ako. Kinahanglan ko pa paiskwelahon ang duha ko ka utod. Si tatay nagamasakit pa. Paano ko paiguon ang sweldo ko? Bilang panganay responsibilidad ko ang pamilya ko. Working student ang utod ko nga babaye. Paghimakas, pagtinguha, himua ang igsakto. Ang kabudlay mabatyagan mo kon nagahigda ka na sa kagab-ihon. Di ka katulog magpanumdom, nagaproblema kon paano ang bwas. Nabatyagan ko man ina.. Inang inyo nanay kag tatay di ina katulog manumdom kon paano kamo matagaan mayad nga palaabuton. Kinahanglan ninyo maghimakas samtang bata pa kamo. Bisan budlay sige lang. Sa pila ka adlaw mabakal mo ang tanan nga gusto mo kon magtutum ka lang, mag-asenso kag duro ka dun kwarta..

Indi ka magreklamo, tinguha ka lang, bisan budlay sige lang. kayud kayod gamay. Sa pila kaadlaw mabaton mo gid ang premyo mo.

July 2007, sang nagligad lang nga tuig, nakabaton ako sang sulat halin kay Mr. Juan Elizalde, Vice President for Operations sang Manila Broadcasting Company, ang pinakadaku nga radio network sa bilog nga Asia. Ginpromote ako as Station Manager sang YES FM Boracay sa tion nga daw ma-surrender na tani ako…

Sa subong may ara ako 15 ka mga mabuot nga staff, ang iba mas tigulang pa sa akon. Kag kami gihapon ang undefeated number one and most listened to radio station sa isla kang Boracay. 5 years of waiting… not bad. 5 years ko lang nga ginhulat kag sa katapusan nadab-ot ko gid man.
Kon buhi lang si tatay… daad nabatyagan na ang kalipay kag dungog tungod sa katapusan ang panganay nya sikat dun. Gusto ko sa pira ka adlaw hambalon kang inyo nanay kag tatay… Ah bata ko ina… sikat dun!! Ang tanan nga ini ginahalad ko kay nanay, sa akong duha ka utod. Sa akon mga teachers, ginahalad ko ini sa Igcocolo Elementary School. Kag ginapabugal ko nga dya ako nag graduate.

Mga palangga ko nga graduates, maghandum kamo kag dab-uta ninyo ang inyo mga handum. Indi sagabal ang aton pagkataga-uma para dab-uton ang posisyon nga abi naton mga tagasiyudad lang ang may kakayahan. Ibangon ninyo ang ngaran kang mga taga-uma. Basta nagatinguha ka lang, bisan talikdan ka pa sang kalibutan, kontrahon ka sang tanan basta sa tagipusoon mo indi madula ang paglaum kag paghimakas para sa kaugalingon mo kag pamilya mo, sigurado ako, nga kamo man, sa pag-abot sang tama nga panahon, magatindog man diri sa ibabaw sang stage nga ini bilang graduation speaker kagaya ko.

Gina inbitar ko kamo mga graduates, sa pag gwa ninyo sa gate sang eskwelahan nga ini, baluna ninyo ang handum nga sa pila ka adlaw, kagaya ko, magabalik kamo man para tagaan sang dungod ang eskwelahan nga ini. Aim high and hit the mark! See you at the top and nowhere else. Nagasalig ako sa inyo kakayahan. Ipakita nyo ang galing nyo. KAYA NYO YAN GRADUATES OF IGCOCOLO ELEMENTARY SCHOOL BATCH 2008.

Congratulations!
Madamo gid nga salamat.

No comments: